Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka zasadniczo jest jedynym rozwiązaniem w sytuacji, kiedy posiadający władzę rodzicielską rodzice nie mogą dojść do porozumienia w kwestiach, w których zobowiązani są działać wspólnie. Obowiązek współdecydowania w istotnych sprawach dziecka wynika z przepisów w art. 97§2 KRO. Zgodnie z nim o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Czym są istotne sprawy dziecka?
Przez istotne sprawy dziecka należy rozumieć kwestie, które nie są bezpośredni związane z codziennym funkcjonowaniem dziecka, a takie, które wpływają na jego rozwój. Żaden akt prawny nie zawiera pełnego katalogu kwestii, które mogą być rozstrzygane w postępowaniu o istotnych sprawach dziecka. Zawsze będą to sprawy, w których akty prawne przewidują „zgodną wolę rodziców”, a także kwestie, które wyklarowały się w orzecznictwie. Do istotnych spraw dziecka będą zaliczać się m.in. rozstrzygnięcia: o wyjeździe dziecka za granicę na pobyt stały, zmianie nazwiska dziecka czy nabyciu lub zmianie obywatelstwa dziecka, wyboru szkoły czy sposobu leczenia.
Kto może złożyć wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka?
Sprawa o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka toczy się w postępowaniu nieprocesowym, a jej wszczęcie co do zasady następuje na wniosek jednego z rodziców. Na przykład w sytuacji, kiedy jeden z rodziców będzie chciał zmienić dziecku szkołę, a drugi nie będzie wyrażał na to zgody.
Sąd może – jak zostanie szerzej opisane w dalszej części – wszcząć także postępowanie z urzędu. Należy przy tym zaznaczyć, że w przypadku postępowania wszczętego z urzędu rozstrzygnięcie może zapaść dopiero po wysłuchaniu rodziców małoletniego dziecka (chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami), a sąd powinien dążyć do polubownego zakończenia sprawy.
Jak powinien wyglądać wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka?
Rozstrzygnięcie sądu opiekuńczego jest niczym innym jak zastępczym wyrażeniem zgody przez sąd w miejsce rodzica, który w danej kwestii prezentował inny pogląd. Tak sformułowany wniosek powinien zostać złożony do właściwego miejscowo sądu opiekuńczego – Wydział Rodzinny i Nieletnich Sądu Rejonowego. Istnieje przepis specjalny zgodnie którym właściwy nie jest sąd miejsca zamieszkania, bądź pobytu wnioskodawcy, tylko zgodnie z art. 569§1 k.p.c. sąd miejsca zamieszkania, osoby której postępowanie dotyczy. (w razie jego braku – sąd miejsca jej pobytu, a w razie tego braku – sąd rejonowy dla m.st. Warszawy). Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy zawisła sprawa o rozwód pomiędzy rodzicami dziecka. Wówczas właściwym do rozstrzygnięcia w zakresie władzy rodzicielskiej, w tym w szczególności o istotnych sprawach dziecka, jest sąd okręgowy przed którym toczy się sprawa rozwodowa, albowiem jak wynika z art. 4451 § 1 k.p.c. jeżeli sprawa o rozwód jest w toku, nie może być wszczęte odrębne postępowanie dotyczące władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron.
Ile to kosztuje?
Opłata sądowa od wniosku o rozstrzygnięcie w istotnych sprawach dziecka wynosi 100 zł.
Działanie sądu z urzędu
Naczelną zasadą wszelkich postępowań z udziałem dzieci jest dbanie ich dobro. W przypadku braku porozumienia rodziców w istotnych sprawach dziecka sąd opiekuńczy może z urzędu podjąć niezbędne czynności, które mają zagwarantować dziecku odpowiednie warunki i zadbać o jego dobro. Co więcej, zgodnie z art. 572 k.p.c. każdy ma obowiązek zawiadamiania sądu opiekuńczego o zdarzeniach, które mogą stanowić podstawę do podjęcia przez sąd działań z urzędu.
