Rozwód bez tajeminc

Plan rozprawy i posiedzenie przygotowawcze, to nowe, nieznanych do tej pory procedurze cywilnej rozwiązań, które zaczną obowiązywać już od 7 listopada 2019 r. – także w sprawach rodzinnych.

Wymiana pism procesowych

Zgodnie z nowymi przepisami w zakresie organizacji postępowania przewodniczący zarządza doręczenie pozwanemu pozwu i wzywa go do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie nie krótszym niż dwa tygodnie. Ponadto przewodniczący może zarządzić wymianę dalszych pism przygotowawczych, oznaczając dokładnie porządek składania pism, terminy, w których pisma należy złożyć, i okoliczności, które mają być wyjaśnione. Ma służyć to jak najlepszemu i najdokładniejszemu poznania stanowisk stron przed przystąpieniem do dalszych czynności, w szczególności wyznaczania posiedzeń.

Posiedzenie przygotowawcze

Zgodnie z brzmieniem nowego art. 205⁴ §1 k.p.c. po złożeniu odpowiedzi na pozew, a także gdy odpowiedź na pozew nie została złożona, ale wyrok zaoczny nie został wydany, przewodniczący wyznacza posiedzenie przygotowawcze i wzywa na nie strony. Termin takiego posiedzenia powinien zostać wyznaczony nie później niż 2 miesiące po dniu złożenia odpowiedzi na pozew albo ostatniego pisma przygotowawczego złożonego w wykonaniu zarządzenia przewodniczącego, a jeżeli odpowiedź na pozew albo pismo przygotowawcze nie zostaną złożone – nie później niż dwa miesiące po upływie terminu do złożenia tych pism.

Nowe rozwiązanie ma zaangażować strony w postępowanie. Stawiennictwo na posiedzeniu przygotowawczym stron i ich pełnomocników jest obowiązkowe. Przewodniczący może zwolnić stronę od obowiązku stawienia się na posiedzenie przygotowawcze, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że udział pełnomocnika będzie wystarczający. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa powoda sąd umorzy postępowanie, rozstrzygając o kosztach jak przy cofnięciu pozwu, chyba że sprzeciwi się temu obecny na tym posiedzeniu pozwany. W razie niestawiennictwa pozwanego lub braku aktywnego udziału którejś ze stron sąd samodzielnie podejmie niezbędne rozstrzygnięcia, w szczególności sporządzi plan rozprawy.

Posiedzenie przygotowawcze – polubowne rozstrzygnięcie

W pierwszej kolejności posiedzenie przygotowawcze ma doprowadzić do polubownego rozstrzygnięcia sprawy. Z założenia przewodniczący ustala ze stronami przedmiot sporu i wyjaśnia stanowiska stron, także w zakresie prawnych aspektów sporu. Przewodniczący ma brać aktywny udział w posiedzeniu – zachęcać strony do zawarcia ugody bez konieczności prowadzenia dalszych posiedzeń, wspierać strony w formułowaniu propozycji ugodowych, wskazywać sposoby i skutki rozwiązania sporu. Sąd może także skierować strony do mediacji, wówczas posiedzenie odracza się do czasu zakończenia mediacji. Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia sporządza się plan rozprawy, który stanowi załącznik do protokołu i jest zatwierdzany przez przewodniczącego.

Posiedzenie przygotowawcze – plan rozprawy

Sporządzony na posiedzeniu przygotowawczym plan rozprawy wiąże strony. Zawiera on przede wszystkim rozstrzygnięcia co do wniosków dowodowych stron, zastępując w tym zakresie późniejsze postanowienia dowodowe. Strony na posiedzeniu przygotowawczym zobowiązane są do zgłoszenia wszelkich twierdzeń i dowodów. Twierdzenia i dowody zgłoszone po zatwierdzeniu planu rozprawy podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.

Ponadto, zgodnie z brzmieniem nowego art. 205⁹ §2 plan rozprawy może zawierać:

1. dokładne określenie przedmiotów żądań stron, w tym rozmiar dochodzonych świadczeń wraz z należnościami ubocznymi;
2. dokładnie określone zarzuty, w tym formalne;
3. ustalenie, które fakty i oceny prawne pozostają między stronami sporne;
4. terminy posiedzeń i innych czynności w sprawie;
5. kolejność i termin przeprowadzenia dowodów oraz roztrząsania wyników postępowania dowodowego;
6. termin zamknięcia rozprawy lub ogłoszenia wyroku;
7. rozstrzygnięcia innych zagadnień, o ile są niezbędne do prowadzenia postępowania.

Zmiana planu rozprawy

W sytuacji, kiedy plan rozprawy stał się nieaktualny, sąd może w drodze postanowienia dokonać w nim zmiany. Przed wydaniem postanowienia w tym zakresie sąd wysłuchuje strony. W razie sprzeciwu którejś ze stron przeprowadza się kolejne posiedzenie przygotowawcze, chyba że zmiana dotyczy wyłącznie wyznaczenia dodatkowych terminów przesłuchania objętych planem świadków, biegłych lub stron.

Brak wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego

W chwili obecnej trudno ocenić, czy sądy będą korzystać z wprowadzanego rozwiązania. Zgodnie bowiem z brzmieniem nowego art. 205⁴ § 3 k.p.c. jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego nie przyczyni się do sprawniejszego rozpoznania sprawy, przewodniczący może jej nadać inny właściwy bieg, w szczególności skierować ją do rozpoznania, także na rozprawie. W razie zastosowania ww. przepisu plan rozprawy nie będzie sporządzany, a postępowania będą toczyć się jak dotychczas.

Wprowadzenie powyższego rozwiązania powinno doprowadzić do przyspieszenia postępowania i takie też jest jego główne założenie. Postępowanie ma zostać uporządkowane, a strony od samego początku mają brać aktywny udział i prezentować swoje stanowiska. Rozwiązanie to może jednak się nie sprawdzić, szczególnie, kiedy w sprawie dojdzie do opóźnień wynikających z okoliczności niezależnych od stron. Przykładowo w przypadku sporządzania opinii przez biegłych, które w sprawach rodzinnych są bardzo częste (więcej TUTAJ) może dojść do opóźnienia np. z uwagi na złożenie zastrzeżeń, konieczność uzupełnienia opinii lub przeprowadzenia dodatkowych badań co z kolei wymaga dodatkowego czasu. Spowoduje to konieczność zmiany planu rozprawy, co z kolei wiąże się z koniecznością wysłuchania stron, a nawet potrzebą wyznaczenia kolejnego posiedzenia przygotowawczego w razie sprzeciwu którejś ze stron.