Ustalenie ojcostwa wyrokiem jest jedną z możliwości wykazania ojcostwa dziecka obok sądowego uznania dziecka (więcej o uznaniu ojcostwa – TUTAJ) oraz domniemań ojcostwa wynikających wprost z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (więcej o domniemaniu ojcostwa – TUTAJ).
Ustalenie ojcostwa wyrokiem
Źródłem powstania stosunku prawnego w przypadku ustalenia ojcostwa jest konstytutywne orzeczenie sądu skuteczne ex tunc, czyli z mocą wsteczną. Ojciec, który został ustalony orzeczeniem sądu uważany jest zatem za ojca dziecka od chwili jego poczęcia.
Kto może wytoczyć powództwo?
Z pozwem o ustalenie ojcostwa może wystąpić domniemany ojciec dziecka, matka dziecka, przedstawiciel ustawowy matki dziecka, jeżeli matka nie ukończyła 16 roku życia, dziecko po osiągnięciu pełnoletności oraz prokurator. Dziecko albo matka wytaczają powództwo przeciwko domniemanemu ojcu. Domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo przeciwko dziecku i matce, a gdy matka nie żyje – przeciwko dziecku.
Nie można sądowo ustalić ojcostwa, jeżeli dziecko zostało uznane, bądź został wydany wyrok ustalający ojcostwo.
Kiedy można wytoczyć powództwo?
Powództwo o ustalenie ojcostwa można wytoczyć dopiero po urodzeniu żywego dziecka. Nie ma możliwości w tym trybie – w przeciwieństwie do uznania ojcostwa – ustalenia ojcostwa dziecka poczętego, ale jeszcze nienarodzonego.
Matka dziecka oraz domniemany ojciec mogą wytoczyć powództwo wyłącznie do czasu osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Po tym terminie legitymację czynną posiada wyłącznie dziecko i prokurator.
Właściwość sądu
Do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa właściwy jest sąd rejonowy, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania, bądź według miejsca zamieszkania powoda.Sprawa toczy się w procesie, w postępowaniu odrębnym.
Opłaty
Powództwo o ustalenie ojcostwa jest wolne od opłat sądowych.
Domniemanie ojcostwa
Zgodnie z brzmieniem art. 85§1 k.r.o. domniemanym ojcem jest mężczyzna, który co najmniej raz współżył z matką w okresie koncepcyjnym (między trzechsetnym, a sto osiemdziesiątym pierwszym dniem przed urodzeniem dziecka). Te okoliczności należy wykazać w treści pozwu. Jeżeli okoliczności zostaną potwierdzone w toku postępowania sąd wyda wyrok.
W przeciwnym razie – w przypadku obalenia domniemania przez pozwanego, najczęściej przez dowód z badania krwi, bądź udowodnienie, że w okresie koncepcyjnym matka dziecka współżyła z innym mężczyzną, a ojcostwo tego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne – sąd oddala powództwo.
Co zawiera wyrok?
Sąd w sprawie o ustalenie ojcostwa, poza głównym wnioskiem o ustalenie ojcostwa, sąd na wniosek zainteresowanego może rozstrzygnąć szereg kwestii związanych z prawami i obowiązkami wynikającymi z rodzicielstwa. Sąd może w szczególności przyznać władzę rodzicielską ojcu dziecka, nadać dziecku nazwisko ojca, a także ustalić kwestie związane z władzą rodzicielską – orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej ojca. Ponadto sąd może zasądzić alimenty na rzecz dziecka, rozstrzygnąć o obowiązku pokrycia wydatków poniesionych przez matkę dziecka w związku z ciążą i porodem oraz kosztach trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie połogu, czy o pokryciu innych wydatków matki dziecka.
Jednocześnie należy pamiętać, że jeżeli ojcostwo mężczyzny, który nie jest mężem matki, nie zostało ustalone, roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem można dochodzić tylko jednocześnie z dochodzeniem ustalenia ojcostwa.
