Wyrok rozwodowy powinien zawsze zawierać w swej treści pewne ściśle określone elementy. Sąd zobowiązany jest bowiem rozstrzygnąć szereg kwestii związanych z ustaniem małżeństwa, nawet jeżeli strony postępowania nie występowały z wnioskami w ich przedmiocie.
Elementy wyroku rozwodowego
Obligatoryjne elementy wyroku rozwodowego
Wina
W pierwszej kolejności sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Zasadą jest zatem rozstrzygnięcie o winie któregoś z małżonków lub uznanie, że żaden z małżonków winy nie ponosi. Jedynie w sytuacji, kiedy małżonkowie zgodnie wnoszą o rozwiązanie ich związku małżeńskiego z zaniechaniem orzekania o winie sąd odstępuje od oceny winy każdego z nich.
Więcej na temat winy TUTAJ.
Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem
W dalszej kolejności sąd z urzędu rozstrzyga o istotnych kwestiach związanych z małoletnimi dzieci stron. Sąd rozwodowy pełni wówczas funkcję sądu opiekuńczego. W pierwszej kolejności rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków. Może ona zostać pozostawiona obojgu rodzicom, może też zostać pozostawiona jednemu z rodziców, a drugiemu w tym zakresie ograniczona lub zawieszona.
Sąd rozstrzyga także o kontaktach z małoletnimi dziećmi. Samo utrzymywanie kontaktów z małoletnimi dziećmi jest nie tylko przywilejem rodziców, ale także ich obowiązkiem. Dopiero na wspólny, zgodny wniosek stron, sąd zaniecha orzekania o kontaktach z dziećmi. Ma to miejsce najczęściej wówczas, kiedy strony są w stanie porozumieć się w tym przedmiocie.
Wydając rozstrzygnięcie sąd zawsze musi mieć na uwadze przede wszystkim dobro małoletniego dziecka, jego prawa do wychowywania i utrzymywania kontaktów z obojgiem rodziców oraz zasady, że rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie. Zgodnie z art. 58 § 1 zd. 2 k.r.o. sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktach po rozwodzie (tzw. plan rodzicielski, porozumienie wychowawcze), jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.
Więcej na temat władzy rodzicielskiej TUTAJ.
Alimenty na dzieci
Niezależnie od woli stron sąd z urzędu orzeka także o alimentach na rzecz małoletnich dzieci. Określa w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania wspólnego małoletniego dziecka po rozwiązaniu małżeństwa.
Rozstrzygnięcie to polega zazwyczaj na zasądzeniu od jednego z rodziców alimentów na rzecz dziecka oraz zobowiązaniu drugiego, u którego małoletni zamieszkuje, do ponoszenia pozostałych kosztów utrzymania oraz zaspokajania bieżących potrzeb opiekuńczych.
Alimenty na rzecz małoletnich zawsze muszą zostać ustalone. Sąd nie może odstąpić od rozstrzygnięcia w tym przedmiocie nawet na zgodny wniosek stron.
Więcej na temat alimentów na dziecko TUTAJ.
Korzystanie ze wspólnie zajmowanego mieszkania
Sąd rozwodowy w wyroku powinien rozstrzygnąć także o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania stron. Mieszkanie to nie musi stanowić współwłasności stron, ale faktycznie być przez nie zajmowane. Rozstrzygnięcie to polega zazwyczaj na przyznaniu prawa do korzystania z poszczególnych pokojów oraz części wspólnych tj. łazienka czy kuchnia.
Zgodnie z przepisami art. 58 § 4 k.r.o. przy rozstrzyganiu powyższej kwestii sąd kieruje się przede wszystkim potrzebami dzieci i małżonka, któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Sąd może odstąpić od rozstrzygania o sposobie korzystania na zgodny wniosek stron lub w sytuacji, kiedy orzeczenie o odrębnym korzystaniu z poszczególnych części byłoby bezprzedmiotowe, np. w sytuacji, kiedy mieszkanie składa się z jednego pokoju.
Wyjątkowo sąd może nakazać eksmisję, jeżeli jeden z małżonków rażąco narusza zasady i uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Może nastąpić to tylko w wypadkach wyjątkowych i tylko na żądanie jednej ze stron.
Fakultatywne elementy wyroku rozwodowego
Majątek wspólny
Na zgodny wniosek stron sąd może rozstrzygnąć o wspólnym majątku stron i orzec o podziale wspólnego mieszkania albo przyznaniu go jednemu z małżonków, o ile drugi wyraża zgodę na jego opuszczenie. Może także dokonać podziału całego lub części majątku wspólnego małżonków na wniosek jednej ze stron, jednak wyłącznie wtedy, kiedy przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Podział majątku uzależniony jest wówczas od uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
Więcej na temat podziału majątku wspólnego przy rozwodzie TUTAJ.
Alimenty na małżonka
Dodatkowo na wniosek jednej ze stron sąd rozwodowy może orzec o alimentach należnych małżonkowi od drugiej strony po rozwiązaniu małżeństwa. Więcej na ten temat TUTAJ.
Zmiana wyroku rozwodowego
Prawomocny wyrok rozwodowy może w późniejszym czasie zostać zmieniony. W sytuacji, kiedy zmieni się sytuacja, wystąpią nowe okoliczności, które pojawiły się już po wydaniu wyroku rozwodowego strona zainteresowana może wystąpić z odrębnym powództwem do sądu rejonowego o zmianę konkretnych rozstrzygnięć. Opłata sądowa zależna jest w tym przypadku od przedmiotu sprawy, i tak w przypadku wniosku o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie:
- władzy rodzicielskiej – 100 zł,
- o kontaktach z małoletnimi – 40 zł.
Natomiast w przypadku alimentów:
- kiedy zmiany dochodzi osoba, która jest uprawniona – zwolnienie z opłaty,
- kiedy zmiany dochodzi osoba zobowiązana – opłata sądowa na zasadach ogólnych, tj. opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu.
Wyjątek stanowi rozstrzygnięcie o winie, które nie może zostać zmienione w zwykłym trybie. Może ono zostać zmienione wyłącznie w drodze skargi o wznowienie postępowania w szczególnych, ściśle określonych przepisami sytuacjach.
